Je eigen boek uitgeven, kans of kwelling?

Vorige maand kwam de herziene druk van mijn tweede boek ‘Twaalf Reizen, Dertien Ongelukken’ uit. Afgelopen maand was de Boekenweek. Nu gaat het boekenweekthema Tjielp Tjielp (echt waar!) niet direct over de inhoud van mijn boeken, het leek me een mooi moment om een themablog te schrijven. Een kijkje achter m’n schermen voor als je ooit het idee hebt opgevat om iets met je manuscript te doen. Je eigen boek uitgeven; kans of kwelling?

Voorgeschiedenis

Lang, lang geleden had ik het idee opgevat om een boek uit te geven. Ik had geen verhalen en manuscript klaar liggen of hield niet eens een dagboek bij, maar op andermans nachtkastjes liggen wilde ik wel! Net als de meeste andere schrijvers in spé bleef het bij een idee. Februari 2005 reisde ik af naar Thailand om vrijwilligerswerk te gaan doen na de tsunami. Om de thuisblijvers op de hoogte te houden maakte ik deze weblog aan. In Thailand schreef ik tussen het werk door vele A4-tjes vol aan tekst over wat ik mee maakte, wat traditioneel niet weinig was. De reis naar Thailand zette me aan het denken. Ik had gezien en bijna zelf ervaren hoe kort het leven kan zijn, ik wilde daar wat mee doen. Tijdens een slapeloze nacht in Oostvoorne besloot ik mijn weblog in boekvorm uit te geven. Het was het eerste wat ik deed van mijn uitgebreide To Do in this Life Lijst.

Mijn eerste boek heet “Taai” met als ondertitel “Belevenissen van een tsunami-vrijwilliger en backpacker in Thailand”. De tekst had ik al van alle verhalen die ik in Thailand had geschreven. Ik leende geld van mijn oom en ging zelf aan de slag in samenwerking met uitgeverij Totemboek. Ik gaf het boek in eigen beheer uit onder begeleiding van Totemboek. Het voordeel van in eigen beheer uitgeven is dat je zelf helemaal mag uitmaken wat er in komt en wat er op de omslag staat. Ik wilde graag zes kleuren fotopagina’s en dat kan dan. Je betaalt daar natuurlijk wel voor. Ook regelde ik via een kaartenmaker in Thailand kosteloos drie kaarten voor in het boek. De voorkant bestond uit een foto van Ko Phi Phi zes weken na de tsunami. Ik mocht alles zelf bepalen, Totemboek stuurde alleen aan. Totemboek keek de tekst na en in oktober 2005 had ik het eerste exemplaar in handen. We zijn er zo’n drie maanden mee bezig geweest.

Twaalf Reizen, Dertien Ongelukken

Verwacht het onverwachte. Via Taai kwam een online uitgeverij me op het spoor. Lulu toonde interesse en binnen de kortste keren woonde ik in Londen waar ik o.a. mensen hielp die hun verhalen wilden uitgeven. Een toffe functie omdat ik niet lang daarvoor in dezelfde schoenen als de klant stond. Buiten dat is Lulu nog steeds een geweldig bedrijf dat mensen in staat stelt op een goedkope manier hun eigen boek uit te geven en daar zelfs geld mee te laten verdienen. Al die enthousiaste amateurauteurs om me heen deden mijn handen jeuken. Ik had weer zin om wat uit te geven, maar wat? Mijn weblog hield ik nog wel bij, maar dat trekt geen groot publiek. Niet dat u een sukkel bent dat u dit leest overigens. Jose Vriens, mijn grote steun en toeverlaat op het Lulu-forum had me eens zitten googlen en ze vond tien reisverhalen van mij op internet. Ze sprak me op een avond in Londen aan op MSN en raadde me aan die verhalen uit te geven in boekvorm. Ze had zelfs al een titel: ‘Twaalf Reizen, Dertien Ongelukken’. Boem. Die sloeg in als een bom en ik kon er niet meer omheen. Ik moest slechts twee verhalen bijschrijven om aan de twaalf te komen. Gedurende vele avonden en weekenden in Londen werkte ik aan die twee laatste verhalen die het halve boek in beslag nemen. Het waren mooie zaterdagmorgens in de Starbucks naast Kings Cross. De laatste lootjes wogen lood- en loodzwaar. Dat laatste stukje tekst, de gruwelijke moord op mijn oud-vriendinnetje Naomi, was zo vreselijk moeilijk om te schrijven. Ik stagneerde totaal, een writersblock? Weken later pakte ik de draad weer op en schreef het af. Om het vervolgens nog honderd keer aan te passen. Je eigen boek is namelijk nooit af. Helaas bleven er wat stijlfouten en zelfs spelfouten inzitten. Ik let daar bij anderen nogal op, maar heb ontdekt dat je daar bij je eigen boek overheen leest. ‘Twaalf Reizen, Dertien Ongelukken’ is een verzameling van twaalf turbulente reizen en elke keer als ik het nalees, verzink ik half in herinnering aan de reizen zelf, zonder scherp op de tekst te (kunnen) letten.

Inmiddels heb ik wat geld geïnvesteerd in dit boek om de fouten eruit te halen. De herziene druk is nog maar net een maandje op de markt. Hij staat inmiddels weer op Bol.com en ligt trots af te wachten op een vers nachtkastje. De reden dat Twaalf Reizen (zoals ik hem liefkozend noem) niet meer verkrijgbaar was, was vanwege de sluiting van Boek op Verzoek. De afdeling van Centraal Boekhuis waar je als kleine auteur met maar twee titels aan verbonden bent. Na een lange afwezigheid van acht maanden, is Twaalf Reizen weer in elke boekhandel te bestellen. En binnenkort ligt het ook fysiek in de grotere boekhandels. En… afgelopen vrijdag hoorde ik dat ook Libris Boekhandel Schiphol mijn boek gaat verkopen! We moeten nog wel afwachten wie er een boek durft te kopen waar een vliegtuigvleugel met een duiveltje op de voorkant staat!

Ticket to Trouble en de Turbulenties

In Twaalf Reizen kom ik veel in aanmerking met Amerikanen, verrassend genoeg vooral in Amerika. Om het boek ook voor hen toegankelijk te maken, trok ik op een dag de stoute schoenen aan en besloot het te laten vertalen naar het Engels. Wederom een forse investering voor een hobby die eerder een bodemloze put te noemen is. Maar… we gaan door. Een naam werd al brainstormend met Barbara gevonden: ‘Ticket to Trouble’. Een briljante naam, al zeggen we het zelf. Ook voor de twaalf hoofdstukken kwam ik op de gekste momenten op de titels. De titels zijn in het Engels soms nog sterker ook. Bijvoorbeeld, het hoofdstuk over Aruba heet hier ‘Four Thieves and a Pushy Minister’, is het Thaise avontuur verromantiseerd naar ‘Romance in the Rubble’ and is de titel van het hoofdstuk waarbij ik vast zat in Amerika door 9/11 ‘The Non-Flying Dutchmen’ geworden. Ik heb tot op de dag van vandaag nog geen promotie gedaan voor mijn Engelse boek, terwijl het toch wereldwijd beschikbaar is in elke normale boekhandel. Behalve in Nigeria, Noord Korea en Iran. Excuses daarvoor.

De andere vier boeken zijn de Turbulenties. Elk jaar ouwehoer ik toch zo’n honderd bladzijden aan elkaar op dit weblog en bescheiden als ik ben, geef ik die ook uit. Het is een beetje begonnen met mijn beide omaatjes. Die weten niet eens wat een computer is, laat staan dat ze mijn weblog zouden lezen. Om ze toch een beetje op de hoogte te stellen van wat hun favoriete kleinkind allemaal uitspookt, gaf ik er twee uit met als titel: ‘Voor Oma Betsy’ en ‘Voor Oma Marieke’. Door digitaal te printen ben je daar nog geen twintig euri voor kwijt, maar het plezier was er niet minder om. Vanaf 2005 heb ik er elk jaar eentje uitgegeven onder de noemer Turbulentie 2005, Turbulentie 2006, Turbulentie 2007 en, u raadt het al, Turbulentie 2008. Dat al de titels van de zeven boeken met een T beginnen, berust op puur toeval.

Reguliere uitgeverijen of zelf uitgeven?

Het boek is op basis van Print on Demand uitgegeven. Print on Demand wil zeggen dat het boek pas (digitaal) geprint wordt, wanneer het besteld is. De relatief nieuwe methode is zeer geschikt voor kleine (lees: arme) uitgevers als ik; het scheelt mij een hoop geld en Brazilië een hoop bomen. Het boek ligt een dag na bestelling in de boekhandel op je te wachten; vers van de pers is hier letterlijk van toepassing. Een boek kan goedkoop in twee- of tienvoud gedrukt worden, je hoeft niet meer een voorraad van duizend aan te schaffen om de prijs per boek laag te houden. Auteurs als Kluun en Saskia Noort verkopen door hun bekende naam toch wel, dus nemen de grote uitgeverijen graag het financiële risico. Zij drukken de boeken nog offset. Het kwaliteitsverschil tussen offset drukken en digitaal printen is tegenwoordig vrijwel nihil.

Meestal gebruik ik Lulu voor het printen van de boeken. De Turbulenties zijn slechts via Lulu beschikbaar doordat ze geen ISBN hebben. Je kunt ze niet in de boekhandel bestellen, de andere drie wel. Ik heb voor Twaalf Reizen een bedrijf opgericht zodat ik hem zelf kon gaan verkopen. Dat scheelt een hoop kosten, die normaal naar uitgeverijen gaan. Het is de afweging die je maakt: stap ik naar de regu’s en wacht ik langdurig totdat ze mijn manuscript gaan uitgeven? Dat heeft als voordeel dat je in boekhandels komt en dat de promotie voor je gedaan wordt. Het nadeel is dat je de rechten op je werk kwijt bent en dat je er met wat geluk twee kwartjes per boek aan over houdt. Ik heb besloten het zelf te doen, want het weggeven van de rechten voelt als iemand anders baas maken over mijn herinneringen. Ik moet er niet aan denken dat iemand tegen mij zegt: “pas dit stukje even aan zodat het lijkt alsof je nog banger was en de cover gaat er nu zo en zo uitzien”. Kippenvel bij de gedachten! Nee, ik houd liever zelf de rechten. Tevens houd ik per boek meer over dan twee kwartjes. Nu Boek op Verzoek niet meer bestaat, moest ik alternatieven zoeken. Via Matthijs met wie ik bij Lulu werkte, kwam ik op Jitske Kingma van Uitgeverij Elikser in Leeuwarden. Jitske heeft jarenlang bij een concurrent van Lulu gewerkt en kent de markt als geen ander. Ze vond mijn boek erg goed en gaf me een megadeal om via haar uitgeverij het boek bij Centraal Boekhuis te aangesloten te krijgen. Als je boek bij het Centraal Boekhuis ligt, hoor je erbij en kunnen mensen het tevens in de boekhandel bestellen zodat het een dag later in de winkel klaarligt.

Recensies

Verwacht het ergste! Je hebt een stukje van jezelf door Nederland zwerven, die door allerlei mensen gelezen kan worden. De eerste recensie was van een Belgische recensent. Hij schreef het volgende: “Eveline van Wanrooij schrijft wellicht zoals ze door het leven stapt: vol enthousiasme, genietend van elk moment, soms misschien een beetje onbesuisd. Daarom is dit ook een levensecht boek geworden, weliswaar zonder literaire hoogstandjes. Vrijwilligers en andere mensen met een goed hart zullen zich graag laten meeslepen door het relaas. Brompotten, negatievelingen of mensen met minachting voor de derde wereld zullen moeilijker te overtuigen zijn. Bespaar je die moeite, Eveline.” Het was een wijze les voor alle andere recensies. Want brompotten recenseerden mijn boek ook. De belangrijkste recensie werd helaas geschreven door een vermoedelijke brompot. Hij begon de recensie met een compliment voor het goede gevoel voor humor, hij noemde het zelf hilarisch. Hij vervolgde zijn betoog met vijf redenen waarom je dit boek niet moest kopen. Die redenen waren ver-nie-ti-gend. Alsof ik die man gedumpt, ontslagen of mishandeld had, of alle drie in dezelfde week. Deze recensie werd gestuurd naar alle bibliotheken van Nederland. Uiteindelijk kochten er alsnog acht bibliotheken het boek (Twaalf Reizen), waaronder de bieb van Rotterdam. Best een hoge score met zo’n recensie. Ik maakte bezwaar bij de werkgever van de man. En… die stelden me zowaar in het gelijk. Ik mocht het boek opnieuw opsturen en dan zou het opnieuw gerecenseerd worden en dan door iemand anders. Ook de bibliotheken vinden de recensie zo slecht dat ze hem inkorten en slechts één reden geven waarom mensen mijn boek niet moeten kopen i.p.v. de vijf die hij aangaf. Helaas had de brompot zelf de recensie in negenvoud (!) op zijn website gezet. Inmiddels ben ik erachter waarom de recensie zo slecht was, en zie zijn slechte recensie eerder als een compliment. Momenteel ben ik met de man aan het e-mailen om tot een compromis te komen, zodat hij de recensie weghaalt. Daarom wacht ik nog even met hem hier (ook) zwart te maken.

De recensie is uitzonderlijk, want de meeste zijn (amateur-) recensenten zijn enthousiast. De meest gelezen opmerkingen waren dat het lekker weg leest en dat het erg humoristisch is. De mooiste opmerking die ik ooit gehoord heb, is dat mijn schrijfstijl een mix is tussen Bridget Jones en The Beach. Verder lazen ook een aantal andere mensen mijn boek en zette dat op hun sites. Zo kwam mijn boek terecht op Peuteren.nl, een site voor jonge ouders, toch niet bepaald mijn doelgroep. Ze schreven: “Het is haast niet te geloven hoeveel iemand kan meemaken, maar Eveline van Wanrooij (Betere naam zou zijn: Eveline van Wanhoop) heeft het voor elkaar gekregen. Als Eveline naar je aquarium komt kijken, komen direct al je vissen dood boven drijven. Maar als het gebeurt, kan ze dat op zeer luchtige, snelle en humoristische wijze beschrijven. Je kunt dus eigenlijk nooit boos op haar worden... maar sluit haar, na het lezen van dit boek, voor altijd in je hart. Ben je depri? Dan is dit boek het juiste medicijn. Want jouw leed, kan altijd erger! Twaalf reizen Dertien ongelukken is dé nieuwe Prozac.” En dan ben je als amateurauteur gewoon zo trots als een pauw!

Net na het uitkomen van Twaalf reizen, toonde een Utrechtse uitgever van lokale kranten interesse. Hij benaderde Lulu met de vraag of hij er twintig mocht verloten. Daar werkte Lulu graag aan mee. Hij schreef een wedstrijd uit waarbij mensen een reden moesten insturen waarom zij dat boek zouden moeten winnen. Ik belde de uitgever op die toch een miljoen lezers had en hij vertelde dat het een succes was geweest. Hij stuurde de vele tientallen inzendingen, helaas op de twintig winnaars na, naar me toe. Wat een enthousiasme, wat een kunstwerkjes, wat een eer! Ik wilde alle mensen persoonlijk benaderen, maar dat had toch iets teveel tijd gekost. Een van de meest originele recensies was die toch wel van een 17-jarige scholier, die mijn boek voor zijn boekenlijst had gelezen. Hij zette op zijn weblog een heel verhaal rondom zijn boekenlijst. Hij eindigde met zijn favoriete boeken allertijden en zie hier:
“Mijn top vijf van favoriete boeken luidt: 5. Harry Mulisch – De aanslag, 4. George Orwell – 1984, 3. Eveline van Wanrooij - Twaalf reizen, Dertien ongelukken, 2. Tommy Wieringa – Joe Speedboot en 1. Lulu Wang – Het Lelietheater.” Sorry Harry en George!

Publiciteit

Na het uitgeven van de boeken stuurde ik er een aantal rond. Het resultaat was flink wat media-aandacht. De Viva, de Flair en vooral de Vriendin plaatsten meerdermalen een stukje over de boeken of een interview. Tot tweemaal toe stond ik in het Algemeen dagblad. De eerste keer met het verhaal over de confrontatie met het Thaise Feyenoordelftal, toch al gauw interessant genoeg voor driekwart pagina in het Rotterdam gedeelte. De tweede keer in het AD was vrijwel gelijk met de Telegraaf. De bijbehorende fotosessie was vrijwel tegelijkertijd. Die van het AD was veel te laat en die van de Telegraaf veel te vroeg, met als gevolg dat beide fotografen me tegelijkertijd belden waar ik bleef. Terwijl ik in de regen in de Veerhaven gefotografeerd werd, zat de Telegraaffotograaf ongeduldig te wachten op de Euromast. (Immers, waar stuur je een Amsterdammer anders heen, gna.) Er was een heel verschil te bekennen tussen de interviews. De journalist van het AD had mijn boek de dag voor het interview gekregen, maar er was weinig wat hij nog niet van me wist. Hij bleef maar doorvragen over mijn niet beschreven breuk met Paco. De Telegraaf journaliste vroeg me daarentegen dingen als: “Wat betekent voor jouw geluk?” Een zeer diepgaand interview. Beide interviews zijn echt mooi geworden. Ondanks de drie miljoen lezers van de zaterdag-Telegraaf, verkocht ik geen boek extra. Door het interview in het AD verkocht ik acht boeken extra in de Donner. Zo zie je maar… goede publiciteit zegt niets. Wel erg leuk om te doen! De interviews zijn te lezen op http://www.evw.nu/media.

Boekpresentatie

Het uitgeven van je eerste boek, moet je natuurlijk vieren! Mijn eerste boekpresentatie viel samen met mijn dertigste verjaardag, een hele bijzondere verjaardag. De dag ervoor zouden de boeken bezorgd worden in het Sparta Stadion. “We komen tussen 08.00 en 19.00, helaas kunnen we niet specifieker zijn”. Ik zat er maar liefst elf uur lang te wachten op het busje wat nooit kwam. Elf uur op een stalen bankje zitten in de hal van een voetbalstadion is geen aanrader. De volgende dag, twee uur voor de boekpresentatie werden ze dan eindelijk gebracht. Het eerste exemplaar zou ik in het Supportershome uitreiken aan Hugo Borst. Vlak nadat ik de microfoon had gepakt om iedereen welkom te heten, werd er aangeklopt. John Ramsay, mijn toenmalige Amerikaanse vriend, was als verrassing naar Nederland gekomen. Een avond om niet snel meer te vergeten, zelfs niet voor de gasten. Hugo deed zijn best er een mooie boekpresentatie van te maken, respect. Vrienden zullen we echter nooit worden.

De boekpresentatie van Twaalf Reizen, Dertien Ongelukken was in een restaurant aan de ’s Gravendijkwal. Ik reikte het uit aan Esther Blinker, die een week daarvoor gescheiden was en daardoor nu met haar meisjesnaam Kreukniet door het leven gaat. Ze genoot op dat moment landelijke bekendheid door de presentatie van The First Wivesclub en door haar twee goed verkochte boeken Beau Ravage en Façade. Esther was groot fan van mijn boek, wat het des te leuker maakte om aan haar te overhandigen. Er was een borrel met vele tientallen mensen en ’s avonds bleven we met een hele groep in het restaurant eten. De kosten heb ik er nog steeds niet uit, een groot feest was het wel!

Dit was mijn persoonlijke verhaal over het uitgeven van boeken. Geen van de boeken zal een bestseller worden, noch zullen ze literaire prijzen winnen. Ik noem mijzelf dan ook bewust geen auteur, eerder een avonturier die een boek heeft uitgegeven. Twee dingen zijn echt belangrijk als je een eigen boek uitgeeft: blijf erin geloven en heb geen enkele verwachting. De boeken schrijven en uitgeven zijn een hels karwei geweest, maar als ik alles over zou moeten doen, zou ik het zo doen. Je eigen boek uitgeven, kans of kwelling? Kans EN kwelling!


Eveline van Wanrooij


http://www.evw.nu
http://www.lulu.com/evw
http://www.bol.com/nl/p/boeken/twaalf-reizen-dertien-ongelukken/1001004005546217/index.html
http://www.elikser.nl/
http://www.totemboek.nl